Een woning is ‘ongeschikt’ en/of ‘onbewoonbaar’ indien na controle ter plaatse wordt vastgesteld dat de woning niet voldoet aan de voorwaarden van de Vlaamse Wooncode. Wanneer de gebreken een veiligheids- of gezondheidsrisico inhouden (bv. CO-vergiftiging of brand), kan de woning ‘onbewoonbaar’ worden verklaard. De burgemeester van een stad of gemeente kan omwille van de ernst van de situatie eveneens op eigen initiatief een onbewoonbaarverklaring van een woning uitvaardigen.
Een woning wordt als ‘verwaarloosd’ beschouwd indien het ernstige zichtbare en storende gebreken of tekenen van verval vertoont aan buitenmuren, voegwerk, schoorstenen, dakbedekking, dakgebinte, buitenschrijnwerk, kroonlijst of dakgoten. Met het decreet van 27 maart 2009 werd de leegstandsheffing overgeheveld naar de steden en gemeenten.