Als een testator een deel van zijn vermogen wil laten toekomen aan iemand zonder directe familieband, dan zal dit aanleiding geven tot heel hoge successierechten. In dergelijke situaties biedt de techniek van het duo-legaat een uitweg. In geval van een klassiek duo-legaat wordt bij testament, een algemeen legaat bedongen ten voordele van een welbepaalde liefdadigheidsinstelling. De liefdadigheidsinstelling krijgt de last opgelegd om een bijzonder legaat uit te keren aan welbepaalde personen (meestal zijverwanten die in de hoge successietarieven vallen), en tevens de successierechten die verschuldigd zijn op dit bijzonder legaat voor zijn rekening te nemen. Dat betekent dat de bijzondere legataris niet zelf zijn successierechten moet betalen en dus zijn deel van de nalatenschap ‘netto’ in handen krijgt. De techniek van het duo-legaat laat toe dat het deel van de nalatenschap dat toekomt aan de erfgenaam die de hoogste successietarieven moet betalen wordt verkleind. Het deel van de nalatenschap dat toekomt aan de erfgenaam die de laagste successierechten verschuldigd is, wordt verhoogd en die krijgt ook de last om de successierechten van de andere te betalen.
Het klassiek duo-legaat heeft als nadeel dat de liefdadigheidsinstelling wordt aangesteld als algemeen legataris, en dus onmiddellijk in het bezit treedt van de goederen van de erflater. De liefdadigheidsinstelling zal dan ook moeten instaan voor de vereffening – verdeling van de nalatenschap alsook voor de fiscale afhandeling ervan (denken we hierbij aan het indienen van de aangifte van nalatenschap). Om hieraan tegemoet te komen en de controle over de nalatenschap in handen te laten van de familieleden, wordt er geopteerd voor het omgekeerd duo-legaat. In dat geval zijn het de familieleden die in het testament als algemene legatarissen worden aangesteld, onder last een bijzonder legaat uit te keren aan de gekozen liefdadigheidsinstelling. De liefdadigheidsinstelling verkrijgt het bijzonder legaat onder last om ook de successierechten te voldoen die verschuldigd zijn over de algemene legaten.
De Vlaams belastingdienst is van mening bij een omgekeerd duo-legaat dat het bedrag dat aan de duo-legataris wordt toegekend om de successierechten van de andere legatarissen te dragen, in zijnen hoofde niet als een legaat kan belast worden en aldus niet van het netto-aandeel van de andere legatarissen, die de last moeten dragen om dit bedrag aan de duo-legataris toe te kennen, kan worden afgetrokken. De Vlaamse belastingdienst werd hierin gevolg door de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen maar tegengesproken door de rechtbank van eerste aanleg te Gent. De twee rechtbanken zijn het niet eens omtrent de fiscale gevolgen van een het omgekeerd duo-legaat, met name ingeval het gedeelte van het legaat dat bedoeld is om de successierechten te betalen, op het ogenblik van het overlijden nog niet bepaald is maar slechts als bepaalbaar kan worden gekwalificeerd.
Het Hof van Beroep te Gent brengt nu uitsluitsel. Het Hof oordeelt dat geen enkele fiscale bepaling toelaat een onderscheid te maken tussen de toekenning bij testament van enerzijds een absoluut bedrag en anderzijds een bedrag dat slechts bepaalbaar is. In beide gevallen gaat het om het geven door de algemene legatarissen van een kapitaal aan een met naam aangeduide derde. Het Hof besluit dan ook dat het bedrag die de algemene legatarissen aan de liefdadigheidsinstelling moeten betalen voor de vererving van de rechten van wat zij (netto)ontvingen moet worden afgetrokken en dus bij hen niet belastbaar is. Kortom, het fiscaal nut van het omgekeerd duo-legaat blijft behouden!
LAUWERS & SEUTIN Fiscale Advocaten volgen de ontwikkelingen op de voet en blijven ter beschikking voor alle vragen en/of opmerkingen hieromtrent. Benut onze expertise!
